Sulton Jo‘ra

Iste’dodli shoir, qator liroepik dostonlar, ertaklar muallifi sifatida ham kitobxonga tanish bo‘lgan Sulton Jo‘ra adabiyotimizga 30-yillarda Amin Umariy, Usmon Nosir, Oydin, Zulfiya, Zafar Diyor, Quddus Muhammadiy kabi adiblar bilan birga kirib kelgan. Sulton Jo‘ra 1943 yilning 10 noyabrida Ikkinchi jahon urushi frontlarida qahramonlarcha halok bo‘lgan.

Iste’dodli shoir Sulton Jo‘ra adabiyotimizga 30-yillarda Amin Umariy, Usmon Nosir, Oydin, Zulfiya, Zafar Diyor, Quddus Muhammadiy kabi adiblar bilan birga kirib kelgan. U bor-yo‘g‘i o‘ttiz uch yil umr ko‘rdi, shundan o‘n uch yilini adabiyotga, she’riyatga baxshida etdi.

Sulton Jo‘ra 1910 yilda Buxoroning Shofirkon tumanidagi Qog‘oltom qishlog‘ida, dehqon oilasida dunyoga keldi. Uch-to‘rt yoshligidayoq ota-onasidan judo bo‘lib, qarindosh-urug‘lari tarbiyasida bo‘ldi. So‘ngra boshlang‘ich ta’limni olgach, Buxoro Erlar bilim yurtiga o‘qishga kirib, uni 1930 yilda tugatadi.

Sulton Jo‘ra 1943 yilning 10 noyabrida Ikkinchi jahon urushi frontlarida qahramonlarcha halok bo‘lgan.

She’rlar va to‘plamlarning nomidan ko‘rinib turganidek, ularda shoir zamondoshlari dardi, quvonchi, shodligidan hikoya qiladi.

Sulton Jo‘ra qator liroepik dostonlar, ertaklar muallifi sifatida ham kitobxonga tanish.

Faoliyati

Maktablarda, bilim yurtlarida, shuningdek, Andijon Davlat pedagogika institutida adabiyotdan dars beradi. Ijodi ham shu yillardan boshlangan bo‘lib, uning birinchi she’ri 1927 yilda «Mehnat qo‘ynida» nomi bilan «Yangi yo‘l» jurnalida chop etiladi. So‘ngra uning «She’rlar» (1933), «Fidokor» (1939), «Moskva» (1941) kabi to‘plamlari, «Kulgi» (1936), «Shodligim» (1939), «Ochiq chehralar» (1939) kabi turkum she’rlari paydo bo‘ladi.

Uning «Qaldirg‘och», «Jannat» kabi ertak-dostonlarida yosh kitobxonning romantik olami ifodalanadi. Shoir «Zangori gilam» she’riy ertagida folklor motivlaridan keng foydalanish orqali yoshlarning ichki olamini, sir-asrorini ochib beradi. «Karim va Kunduz» dostonida bo‘lsa mehnat va uning gashti, rohati haqida so‘zlaydi.

Shoirning «Bruno» dostoni uning ijodida muhim bosqichdir. Unda Jordano Brunoning o‘lmas obrazi gavdalantirilgan.

Sulton Jo‘ra bolalar uchun bir talay asarlar yaratgan.

«Haralar paradi», «Tinish belgilarining majlisi», «Yolg‘onchi», «Cho‘ntak», «Oy nechta», «Sog‘inchli salom» kabi asarlari bolalar adabiyotining eng yaxshi namunalaridandir.

Urush yillarida Sulton Jo‘ra ijodi yangi bosqichga ko‘tarildi. U o‘zining «Pulemyotchi ovozi», «To‘pchi Muhammad», «Nayzamiz» va «Chavandoz» kabi qator she’rlarida vatanparvarlik g‘oyalarini baralla kuyladi.

Shoir bu yillarda «Iroda» dramasini ham yaratdi. Uning urush mavzuida yaratilgan asarlari orasida «Sog‘inchli salom» she’ri alohida ahamiyatga molik. Unda ota-ona, yor va birodar, yigit va qiz, qavm-qarindosh firoqiga sabab bo‘lgan urushga la’natlar yog‘diradi.

Shoir:

Sog‘indim, chirog‘im, nachora, biroq,

Har bir ayriliqning ko‘rishmog‘i bor, -

deya g‘alabadan keyingi visolga ishonch bildiradi.